Đại công trường tận thu đất ruộng
QL1A đoạn từ trung tâm thị xã (TX) Điện Bàn về hướng Đà Nẵng, qua khỏi trạm thu phí có một con đường sát Nghĩa trang liệt sĩ TX.Điện Bàn, rẽ vào cánh đồng thuộc thôn Bồ Mưng (xã Điện Thắng Bắc, TX.Điện Bàn). Con đường nham nhở oằn mình bởi hàng ngày phải gánh chịu hàng trăm lượt xe tải, xe HOWO (hổ vồ) chở đất nặng qua lại.
Đất, bụi bẩn rơi vãi đầy đường bên cạnh Nghĩa trang liệt sĩ TX.Điện Bàn.
Ngay cạnh tường rào Nghĩa trang liệt sĩ TX.Điện Bàn là bãi đất khổng lồ, rộng mênh mông. Mỗi ngày, nơi đây tấp nập máy múc, máy ủi và xe tải các loại chở đất đến và đưa đất đi nơi khác. Phía sau bãi đất là công trường khai thác đất trên cánh đồng. Tiếng gầm rú của máy móc inh ỏi vang lên khắp nơi. Những chiếc máy múc ngoàm sâu xuống múc đất đổ lên xe tải. Từng đoàn xe chở vượt thùng, ì ạch theo những con đường ở cánh đồng đưa đến bãi tập kết hoặc chở đưa đến các lò gạch.
Khi vận chuyển từ cánh đồng đi ra ngoài, phần lớn các xe tải, xe “hổ vồ” chở vượt thùng, che đậy sơ sài băng băng trên tuyến đường huyết mạch, qua những khu dân cư đông đúc đã làm ảnh hưởng đến môi trường, đe dọa an toàn giao thông. Ở ngay đường rẽ từ cánh đồng ra Quốc lộ 1A luôn có từ 1 – 2 người túc trực để kiểm đếm xe ra vào, canh chừng lực lượng chức năng và xử lý những việc “nóng” tại hiện trường…
Xe tải chở đất có dấu hiệu quá khổ, quá tải chạy trên Quốc lộ 1A.
Những xe chở đất này có dấu hiệu quá khổ và quá tải trọng ngênh ngang đi trên đường nhưng không bị cơ quan, lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý.
Các tuyến đường liên thôn quanh khu vực khai thác đất bị cày nát, hư hỏng nặng. Nhiều đoạn chi chít ổ trâu, ồ gà, bùn đất nhão nhoét, bụi bặm bay mù mịt… Nhiều khối bê tông bong tróc, văng khắp nơi. Người dân địa phương xác nhận, hai năm qua, xe tải chở đất là nguyên nhân khiến đường bị hư hỏng. Bà con đã kiến nghị chính quyền yêu cầu có phương án khắc phục, sữa chữa nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện.
Đường làng bị cày nát, hư hỏng nặng bởi xe chở đất hành hành.
Theo xác minh, doanh nghiệp được thực hiện cải tạo, khai thác và vận chuyển đất trên là Công ty Tiến Thành (trụ sở xã Điện Thắng Nam, TX.Điện Bàn) do ông Hà Tiến làm giám đốc. Doanh nghiệp này được UBND TX.Điện Bàn giao thực hiện cải tạo, chỉnh trang ruộng ở nhiều địa phương.
Ông Trần Phước Hoan – Chủ tịch UBND xã Điện Thắng Bắc cho biết: “Phương án cải tạo, chỉnh trang đồng ruộng tại thôn Bồ Mưng 1 (xã Điện Thắng Bắc) được UBND xã Điện Thắng Bắc trình lên cấp trên, được UBND TX.Điện Bàn phê duyệt, do Công ty Tiến Thành thực hiện. Mục đích nhằm tạo mặt bằng để dồn điền đổi thửa, kết hợp với việc xây dựng giao thông, thủy lợi nội đồng, đảm bảo chủ động tưới tiêu. Phương án được thực hiện từ năm 2016”.
Tránh lợi dụng chủ trương làm "chảy máu" khoáng sản
Theo phương án và ý kiến của các ban ngành cũng như nguyện vọng, yêu cầu của nhân dân địa phương là trong quá trình cải tạo, khai thác, vận chuyển ngang qua khu dân cư phải có biện pháp chống bụi, hạn chế thấp nhất làm ảnh hưởng môi trường. Tuy nhiên thực tế thực hiện không đáp ứng được điều này.
Công trường khai thác đất.
Ông Nguyễn Việt Hùng – Phó Chủ tịch UBND xã Điện Thắng Bắc, Trưởng Ban quản lý cải tạo, chỉnh trang đồng ruộng xã Điện Thắng Bắc cho biết: “Quá trình thực hiện được các tổ công tác kiểm tra, giám sát kỹ và thường xuyên nhắc nhở đơn vị thi công đảm bảo đúng các yêu cầu đề ra như phương án đã phê duyệt.
Tuy nhiên trên thực tế, trước đây có một số tồn tại, vi phạm như múc đất sâu hơn so với được phê duyệt; quá trình khai thác, vận chuyển có xảy ra bụi, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt, dân cư… Xã yêu cầu doanh nghiệp khắc phục, sữa chữa. Kết thúc các vùng cải tạo thì doanh nghiệp phải hoàn thổ lại mặt bằng để đảm bảo canh tác, sản xuất, hoàn chỉnh lại hệ thống kênh mương phục vụ tưới tiêu.
Ông Hùng xác nhận, kinh phí phương án cải tạo được sử dụng từ việc tận thu khối lượng đất dư thừa. Cụ thể là Công ty Tiến Thành được khai thác, vận chuyển đất đến các lò gạch Thanh Châu (xã Hòa Phước, huyện Hòa Vang, TP.Đà Nẵng), Huy Hoàng (xã Điện Thắng Nam, TX.Điện Bàn)…
Bãi đất khổng lồ bên cạnh Nghĩa trang liệt sị thị xã Điện Bàn.
Về việc xe tải chạy làm hư hỏng các tuyến đường trong khu dân cư, ông Hùng cho biết, trách nhiệm khắc phục, sửa chữa do Công ty Tiến Thành thực hiện. Đối với việc tập kết bãi đất khổng lồ bên cạnh nghĩa trang liệt sĩ TX.Điện Bàn, ông Hùng cho biết, điều này được tập thể Đảng ủy, UBND xã thống nhất cho thực hiện.
Phương án chỉnh trang ruộng đồng lấy nguyên liệu là đất sét cung cấp cho các lò gạch được thực hiện từ trước năm 2015 khi tỉnh giao cho chính quyền các địa phương thực hiện. Tuy nhiên thực tế có tình trạng buông lỏng công tác quản lý, giám sát không chặt chẽ, lợi dụng cơ chế cấp phép không đúng thẩm quyền, thiếu minh bạch, gây bức xúc trong nhân dân...
Xe tải chở đất có dấu hiệu quá khổ, quá tải, gây rơi vãi.
Trước thực trạng trên, ngày 18-5-2016, UBND tỉnh Quảng Nam có Chỉ thị yêu cầu chấm dứt việc ủy quyền cho UBND các địa phương như trước đây. Các phương án cải tạo, chỉnh trang đồng ruộng có tận thu khoáng sản đều thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh phê duyệt, Sở NN&PTNT thẩm định phê duyệt phương án, Sở TN&MT phối hợp, đánh giá báo cáo các tác động môi trường. Chính quyền địa phương giám sát quá trình thực hiện các phương án đã được duyệt… Các yêu cầu, quy định trên có dấu hiệu đang bị buông lỏng tại TX.Điện Bàn.